|
|
|
|
|
|
Շախմատի պարտիայի քայլերը գրելու համար պայմանավորվել են շախմատի տախտակի վանդակները նշանակել տառերով և թվանշաններով: Օրինակ, այն վանդակը, որի վրա գտնվում է սև զինվորը, նշանակում են F7, իսկ այն վանդակը, որի վրա գտնվում է սպիտակ ձին՝ D2: Եթե շախմատի տախտակի վանդակների սյունակները նշանակենք ոչ թե տառերով, այլ, ինչպես և տողերը, թվանշաններով, ապա այն վանդակը, որի վրա գտնվում է սպիտակ ձին, կունենա (4; 2) նշանակումը, իսկ այն վանդակը, որի վրա գտնվում է սև զինվորը՝ (6; 7) նշանակումը: Նշանակելով վանդակները, պահպանում են որոշակի կարգ. սկզբում ցույց են տալիս սյան նշանակումը, իսկ հետո՝ տողինը: Կինոթատրոնի դիտադահլիճում տեղերը նույնպես կարելի է տալ թվերի զույգերով. առաջին թվով նշանակել շարքի համարը, իսկ երկրորդով՝ այդ շարքում բազկաթոռի համարը: Ընդ որում (3; 8) և (8; 3) տեղերը տարբեր են. առաջինը երրորդ շարքի N8 բազկաթոռն է, իսկ երկրորդը՝ ութերորդ շարքի N3 բազկաթոռը: Նման ձևով կարող ենք նշանակել նաև կետերի դիրքըհարթության վրա: Այդ նպատակով հարթության վրա տանում են երկու ուղղահայաց OX և OY կոորդինատային ուղիղները, որոնք հատվում են հաշվման O սկզբնակետում: Այդ ուղիղները կոչվում են կոորդինատների համակարգ հարթության վրա, իսկ O կետը՝ կոորդինատների սկզբնակետ: Հարթությունը, որի վրա ընտրված է կոորդինատների համակարգը, անվանում են կոորդինատային հարթություն:Դիցուք M-ը կոորդինատային հարթության որևէ կետ է: Նրանով տանենք OX կոորդինատային ուղղին ուղղահայաց MA ուղիղը, և OY կոորդինատային ուղղին ուղղահայաց MB ուղիղը: Քանի որ A կետի կոորդինատն է 6, իսկ B-ինը՝ -5, ապա M կետի դիրքը որոշվում է (6; -5) թվերի զույգով: Այդ թվերի զույգն անվանում են M կետի կոորդինատներ: 6 թիվն անվանում են M կետի աբսցիս, իսկ -5 թիվը՝ M կետի օրդինատ: OX կոորդինատային ուղիղն անվանում են աբսցիսների առանցք, իսկ OY կոորդինատային ուղիղը՝ օրդինատների առանցք: 6 աբսցիս և -5 օրդինատ ունեցող M կետը նշանակում են այսպես՝ M(6; -5): Ընդ որում միշտ առաջին տեղում գրում են կետի աբսցիսը, իսկ երկրորդում՝ նրա օրդինատը: Եթե տեղափոխենք կոորդինատների տեղերը, ապա կստացվի բոլորովին այլ՝ H(-5; 6) կետը: Կոորդինատային հարթության յուրաքանչյուր M կետին համապատասխանում է թվերի մեկ զույգ՝ նրա աբսցիսը և օրդինատը: Եվ ընդհակառակը, յուրաքանչյուր թվերի զույգին համապատասխանում է հարթության մեկ կետ, որի համար այդ թվերը կոորդինատներ են: Նկարում ցույց է տրված, թե ինչպես պետք է հասնել (-4; -3) կոորդինատներով C կետը. սկզբում պետք է OX առանցքով անցնել հաշվման սկզբից դեպի ձախ 4 միավոր, իսկ հետո՝ 3 միավոր ներքև: Աշխարհագրության մեջ կետերի դիրքը երկրի մակերևույթի վրա նույնպես երևում են երկու թվերով (աշխարհագրական կոորդինատներով՝ լայնությամբ և երկարությամբ):
|
|
|
|
|
|